Kansarka ilmo-galeenka
Kansarka afka ilmo-galeenka waa nooc kansar ah oo ka soo baxa unugyada makaanka afkiisa, kaasoo isku xira ilmo-galeenka iyo siilka.
Inta badan kansarka ilma-mareenka waxaa sababa noocyo kala duwan oo ah fayraska papillomavirus (HPV), oo ah caabuq galmo la kala qaado.
Marka jirku uu la kulmo HPV, habka difaaca jirku wuxuu caadi ahaan ka joojiyaa fayraska inuu waxyeello u geysto. Si kastaba ha ahaatee, tiro yar oo dad ah, fayrasku wuxuu noolaadaa sanado, isaga oo gacan ka geysanaya habka ay unugyada ilmagaleenka qaarkood u koraan unugyada kansarka.
Waxaad hoos u dhigi kartaa fursadda aad ku qaadi karto kansarka ilmo-galeenka adiga oo iska qaadaya baadhista iyo iska tallaalka caabuqa HPV.
Astaamaha
Kansarka afka ilmo-galeenka marxaladihiisa hore inta badan ma laha calaamado.
Kuwa soo socda waa calaamadaha iyo calaamadaha kansarka ilma-mareenka oo horumaray:
Dhiigbaxa siilka ka dib kulanka galmada, inta u dhaxaysa wareegyada, ama menopause ka dib
Dheecaan ka soo baxa xubinta taranka haweenka oo leh biyo, dhiig, oo leh ur xun.
Xanuunka miskaha ama raaxo la'aanta xilliga galmada
Goorta la arki karo dhakhtarka
Haddii aad aragto wax calaamado ah ama calaamado kaa welwelaya, ballan ka qabso dhakhtarkaaga.
Sababaha
Kansarka ilmo-galeenka wuxuu soo baxaa marka unugyada caafimaadka qaba ee afka ilmo-galeenka ay leeyihiin cillado DNA-da (isbeddellada). DNA-da unugga waxa ka mid ah tilmaamaha u sheegaya unugga waxa la samaynayo.
Unugyada caafimaadka qaba waxay ku koraan oo ku celceliyaan xawaare la saadaalin karo ka hor intaanay dhimanin xilli la saadaalin karo. Isbeddelku waxa uu keenaa in unugyadu ay bataan oo ay si aan la xakamayn karin u soo baxaan, mana lumiyaan. Unugyada qallafsan ee ururaya waxay abuuraan bulo (buro). Unugyada kansarku waxay galaan unugyada deriska ah waxayna ka soo bixi karaan buro si ay u faafiyaan ( metastasize ) meelo kale oo jirka ah.
Lama garanayo waxa sababa kansarka ilma-mareenka, si kastaba ha ahaatee, HPV waa la og yahay in uu door leeyahay. HPV aad ayuu u faafay, badi dadka uu haleelay fayraska ma qaadaan kansar. Tani waxay tusinaysaa in doorsoomayaal kale, sida deegaankaaga ama doorashada qaab nololeedkaaga, ay saameeyaan inaad qaado kansarka ilmo galeenka.
Ka hortagga
Si aad hoos ugu dhigto fursadahaaga aad ku qaadi karto kansarka ilma-mareenka, samee waxyaabaha soo socda:
Kala hadal dhakhtarkaaga tallaalka HPV. Qaadashada tallaalka HPV waxay hoos u dhigi kartaa halista kansarka ilmo galeenka iyo cudurrada kale ee HPV la xiriira. La tasho dhakhtarkaaga si aad u aragto haddii tallaalka HPV uu kugu habboon yahay iyo in kale.
Si joogto ah u qaado baaritaanka Pap. Baadhitaannada Pap tests waxay ogaan karaan cilladaha makaanka afkiisa ka horreeya, taasoo u oggolaanaysa in lala socdo ama la daweeyo si looga fogaado kansarka ilmo galeenka. Inta badan ururada caafimaadku waxay ku talinayaan in la bilaabo baadhitaanada Pap tests marka ay da'doodu tahay 21 jir oo ay ku celiyaan dhawrkii sanoba mar.
Galmada waa in si badbaado leh loo sameeyaa. Iska yaree khatarta kansarka ilma-mareenka adiga oo isticmaalaya kondhom mar kasta oo aad galmo samaynayso, xaddidna tirada lammaanahaaga galmoodka ah.
Sigaar ha cabbin Ha bilaabin sigaar-cabbid haddii aanad horeba u cabbin. Haddii aad sigaar cabto, kala hadal dhakhtarkaaga hababka joojinta.
